Idea rozwoju cz. 2
Pozostało to samo zagadnienie, które już dla greckich filozofów, mianowicie Empedoklesa i Heraklita było punktem centralnym badań i rozmyślań. Ono to jest sprężyną przyrodo-znawczej nauki o organizmie i społeczeństwie. Konsekwentne, realistyczne ujęcie zasady rozwoju jest natomiast naukową zasługą ubiegłego stulecia. Idea rozwoju jest myślą w najwyższym stopniu dobroczynną i płodną, gdyż nie tylko stanowi klucz […]
Kategoria: Darwinowska idea rozwoju
Idea rozwoju cz. 1
Jakkolwiek organizmy i społeczeństwa różnią się bardzo między sobą w szczegółach i odrębnych właściwościach, niemniej podlegają tym samym powszechnym, biologicznym prawom. Najważniejszym prawem życia jest prawo rozwoju. Ono ściśle łączy historię przyrody z historią społeczną i dzięki jemu możliwą się staje historia naturalna społeczeństwa ludzkiego. Zasada rozwoju nie jest pojęciem prostym lecz bardzo złożonym. Rozwój […]
Kategoria: Darwinowska idea rozwoju
Darwinistyczni zwolennicy społecznej demokracji cz. 20
Postępowi cywilizacji staje jednak w drodze walka o byt. Obecnie społeczeństwo ze swą wolną konkurencją i walką klas i interesów tkwi jeszcze w darwinizmie, którego ostatecznym wynikiem w społeczeństwie ludzkim, jest anarchia. Socjalna demokracja jest istotnie przeciwniczką takiego darwinizmu, ale to świadczy właśnie, że jest ona orędowniczką cywilizacji i ludzkości wobec barbarzyństwa i zezwierzęcenia. Pragnie […]
Kategoria: O darwiniźmie
Darwinistyczni zwolennicy społecznej demokracji cz. 19
Słusznie podnosi Bebel, iż darwiniści zapominają, że człowiek jest myślącym zwierzęciem; ale Bebel a z nim i wszyscy dogmatyczni zwolennicy historycznego materializmu pomijają okoliczność, że człowiek nie tylko jest istotą badającą naukowo, lecz zarazem etyczną i praktyczną jednostką, i że reagowanie świadomości moralnej na teraźniejsze stosunki rodzi ideę wyższych form społecznych oraz dążność do jej […]
Kategoria: O darwiniźmie
Darwinistyczni zwolennicy społecznej demokracji cz. 18
Gdyby tak było, to uważać by można za rzecz zbyteczną, aby ludzkość najpierw prawa nią rządzące poznała i dopiero poznanie to zastosowała do swych politycznych i społecznych urządzeń wedle nich je przekształcając; jest bowiem wszystko jedno, czy walka o byt rozgrywa się ze świadomością naukową czy nie. Tym mniej okazałoby się niezbędnym na podstawie tego […]
Kategoria: O darwiniźmie
Darwinistyczni zwolennicy społecznej demokracji cz. 17
Sądzą oni, że ponieważ walka o byt u zwierząt i roślin rozegrywa się nieświadomie, to jest bez znajomości praw, którym zwierzęta i rośliny podlegają, tak samo musi dziać się i z człowiekiem. Na szczęście jednak w przeciwieństwie do zwierząt i roślin ludzkość zdobywa znajomość praw rządzących jej rozwojem. Potrzebuje ona zatem tylko tę świadomość przenieść […]
Kategoria: O darwiniźmie
Darwinistyczni zwolennicy społecznej demokracji cz. 16
Jak według Darwina przymioty i właściwości istot żyjących zależą od ich przystosowania się do warunków naturalnych, tak właściwości człowieka zależą od warunków egzystencji materialnej, a zatem od stosunków ekonomicznych i społecznych. Stąd wnosi Bebel, że przez naprawę stosunków udoskonalimy również i człowieka. Konsekwentne zastosowania praw przyrody znanych pod nazwą darwinizmu do istoty ludzkiej, o tyle […]
Kategoria: O darwiniźmie
Darwinistyczni zwolennicy społecznej demokracji cz. 15
Tej wielkiej różnicy między organizmem a społecznym rozwojem nigdy nie uwzględniali darwinistyczni przeciwnicy demokracji społecznej, choć już Marks sam ją uznawał. W konkurencji liberalizmu zawarunkowanej historycznymi i technicznymi okolicznościami nieuctwo ich upatrywało powszechnie obowiązujące prawo życia ludzkiego, i nie przyszło im na myśl, że w królestwie zwierząt i w świecie ludzkim nie zawsze wszystko się […]
Kategoria: O darwiniźmie
Darwinistyczni zwolennicy społecznej demokracji cz. 14
Ta walka broni i narzędzi, ujawniająca taki sam charakter, jak walka o byt zwierząt i roślin, jest przyczyną nadzwyczajnego rozwoju narzędzi przemysłu i wojny. Walka o byt u ludzi, którzy wznieśli się ponad niski stopień zwierzęcego istnienia, ani nie posiada tych cech, co u zwierząt, ale nie osiąga tych samych rezultatów. Ażeby zatem zrozumieć bieg […]
Kategoria: O darwiniźmie
Darwinistyczni zwolennicy społecznej demokracji cz. 13
Współzawodnictwo życiowe, walka o byt, taka sama, z jaką się spotykamy u zwierząt, była prawem dla pierwotnego człowieka. Gdy chodziło o to, by pochwycić zdobycz, lub posiąść kobietę, posługiwał się sprężystością i siłą swych nóg i ramion. Nieprzyjaciół rozszarpywał zębami i paznokciami lub uderzał kijem i kamieniem. Najsilniejszy, najzręczniejszy, najlepiej uposażony odnosił zwycięstwo. Wszelako to […]
Kategoria: O darwiniźmie