Gradualizm

Gradualizm

Gradualizm

Oto prawo walki o byt, które wtedy tylko można by stosować do człowieka gdybyśmy go uważali za czysty wytwór przyrody, jako zwierzę, a które u człowieka o tyle tylko ma zastosowanie, o ile pewne przyrodzone pierwiastki jeszcze przez cywilizację nie zostały ujarzmione”. Państwo powinno na przyszłość zmierzać pośrednio do równomierniejszego podziału zysków. „Najprzód musi za pomocą zupełnie innego niż dzisiejszy systemu wychowania publicznego zmierzać do innego podziału sił w walce konkurencyjnej i stopniowego usunięcia powszechnego dzisiaj faktu, że człowiek mądry, wykształcony, przywykły do myślenia mierzy się z głupim, ciemnym i umysłowo zaniedbanym1′. Nie da się również obronić pogląd, że panującymi klasami powinny być zawsze bogatsze, lub że dobre rządy możliwe są jedynie przy nierównym podziale zysków. Byłoby to samo co żądać by uczeni lub artyści tylko z pomiędzy bogatych ludzi się rekrutowali lub tylko z klas posiadających, co przynajmniej w Niemczech wcale nie ma miejsca.

W późniejszych czasach Schmoller stopniowo na coraz dalszy plan usuwał te bądź co bądź jak na profesora bardzo radykalne poglądy, na które mógłby się pisać umiarkowany demokrata społeczny i które tu i owdzie mocno socjalizmem trącą.