Dobór naturalny w walce o byt cz. 11

I człowiek musi – mówiąc obrazowo – rzucać tysiące ziarn nasiennych, zanim czynności jego osiągną cel zamierzony. Musi przedsiębrać tysiączne próby, tysiące myśli wysnuć, tysiące odkryć i wynalazków uczynić, aby z tego wszystkiego przez dobór i przetrwanie najodpowiedniejszych form jako ostateczny wynik osiągnął cel zamierzony. Cel nie jest absolutnie poprzedzającym wyobrażeniem będącym n priori przyczyną działania. Sztuczna hodowla dokonana z pomocą ludzkiej ręki i ludzkiego rozumu jest specjalnym faktem powszechnego naturalnego doboru jest tylko zmodyfikowaną odpowiednio do specjalnych celów ludzkiej kultury. “W tym względzie między przyrodą i duchem niema zasadniczej sprzeczności. Biologiczne prawo doboru rządzi również i w świecie myśli. Z drugiej strony jednak sam rozwój zawiera w sobie pojęcie celu, a zasada udoskonalenia nie da się pomyśleć bez związku z celem. Mechanizm przyczynowy znaczy tyle, że w istnieniu przyrody jeden stan nieuchronnie następuje po drugim. Ale rozwój jest pojęciem znacznie bogatszym. Zawiera ono w sobie określone współdziałanie mechanicznych przyczyn, niemożliwe bez celu i zamiaru. Nie można zatem z metod naukowego poznania wykluczyć teleologii, jeśli ją pojmiemy genetycznie t. j. jako zasadę historyczno-rozwojową nierozerwalnie związaną z przyrodzonymi zjawiskami.