Idea rozwoju cz. 2

Pozostało to samo zagadnienie, które już dla greckich filozofów, mianowicie Empedoklesa i Heraklita było punktem centralnym badań i rozmyślań. Ono to jest sprężyną przyrodo-znawczej nauki o organizmie i społeczeństwie.

Konsekwentne, realistyczne ujęcie zasady rozwoju jest natomiast naukową zasługą ubiegłego stulecia.

Idea rozwoju jest myślą w najwyższym stopniu dobroczynną i płodną, gdyż nie tylko stanowi klucz do zrozumienia naturalnych zjawisk, promień światła w głębi mroków przeszłości, lecz i ideały życia ludzkiego krzepi otuchą i nadzieją. Postęp i udoskonalenie rodu ludzkiego było ideą zupełnie u Greków nieznaną. Zarówno naukowe poznanie, jak i żywa, do wyższego celu skierowana działalność sił ludzkich przedstawia się współczesnemu człowiekowi w całkiem nowym świetle udoskonalenie niedającego się z góry określić ani przewidzieć. Znikają martwe, dogmatycznie ustalone przeciwieństwa, ostro zarysowane, pozornie nieprzekraczalne granice między tworami fizycznymi, organicznymi, społecznymi i umysłowymi rozpływają się. Wszystko wiąże się ze sobą i łączy. Jedno bez drugiego nie istnieje; jednostka i liczba tylko w stosunku z całością i powszechnością.